Sommige mensen hebben dat. Bij het vallen van hun naam roepen ze bij iedereen een bepaald beeld op. Een collectief gedeelde herinnering aan een gebeurtenis die hun leven heeft gekleurd. Zo denkt iedereen bij Bill Clinton aan sigaren en stagiaires en bij George Michael aan sex in een openbaar toilet. Maar zelden zal het opgeroepen beeld zo tragisch zijn als in het geval van Didier Pironi. Want wie de naam Didier Pironi uitspreekt, denkt aan de dramatische dood van Gilles Villeneuve. Die twee namen zijn, hoe wrang dat ook mag zijn, onlosmakelijk verbonden aan elkaar. Door de tragiek van het moment op Zolder, is Villeneuve de held. En daardoor wordt Pironi voor velen toch de schurk. En dat beeld is niet vreemd. De door passie en ambitie gedreven Fransman had ontegenzeggelijk een grote invloed op de uiteindelijke dood van de Canadese Ferrari rijder.
De grote prijs van San Marino, in 1982. De op de tweede plek rijdende Pironi haalde zijn leidende teamgenoot Villeneuve op Imola in, terwijl het team zojuist had gemeld het rustig aan te doen om zo de Ferrari overwinning veilig te stellen. Pironi negeerde die order en verraste zijn teamgenoot in Tosa, om even later het hoogste plekje op het podium in te nemen. Het was zonder twijfel een onsportieve daad. Maar in de hoogste klasse van de autosport is het verre van uniek. De dramatiek van de gebeurtenis lag in het feit dat de stuurmanskunst van Gilles Villeneuve twee weken later in het Belgische Zolder helaas niet opgewassen bleek tegen diens hoog oplopende frustraties over het verloop van de wedstrijd in San Marino. Het maakte niet alleen een einde aan het leven van de populaire Villeneuve, maar het verkleurde ook het beeld aan de nagedachtenis van zijn rivaal.
Didier Pironi wordt in het Franse Villecresnes, een klein plaatsje even onder Parijs, geboren op 26 maart 1952. Zijn passie voor autosport en techniek stuwt hem richting een opleiding tot engineer. Maar hij maakt de opleiding niet af. Hij blijkt meer talent te hebben achter het stuur en met de steun van Elf krijgt de jonge Didier van Ken Tyrrell een kans om zijn kunsten te laten zien in het Formule 1 team van de Brit. En zo komt het dat de Fransman in 1978 zijn eerste Formule 1 race mag rijden. Het Tyrrell team is dan al in verval. Het voormalige topteam, vijf jaar eerder nog wereldkampioen dankzij Jackie Stewart, kampt met financiële problemen. Het is lastig om goed te presteren maar Pironi laat desondanks zien talentvol te zijn. Ondertussen wint hij en passant dat jaar de prestigieuze 24 uurs-race op Le Mans, voor het team van Renault. Guy Ligier weet dan al genoeg en vraagt zijn landgenoot of hij in 1980 over wil stappen naar zijn eigen raceteam. Pironi hapt toe en wint voor Ligier in België zijn eerste Formule 1 race.
Pironi’s loopbaan zit in de lift. De vijfde plek in de WK eindstand is voor Enzo Ferrari voldoende om Pironi een aanbieding te doen om te komen rijden voor diens fameuze team. Die kans is te mooi om te laten lopen en vanaf 1981 vergezelt Pironi Gilles Villeneuve in de rode bolides. Wat volgt is echter een miserabel jaar. Ferrari stelt teleur en een teleurgestelde Pironi kan slechts een handjevol puntjes bijeensprokkelen in de moeilijk bestuurbare 126CK. In 1982 keren zijn kansen echter. De Ferrari behoort nu wel ineens tot de top van het veld, ondanks een moeizame seizoensstart.
Dan volgt Imola, de race die Pironi omstreden wint, waarna teamgenoot Villeneuve twee weken later in België om het leven komt. Maar al snel zou er nog veel meer dramatiek volgen. In Canada slaat bij de start de motor van de Fransman af. Ricardo Paletti kan hem niet meer ontwijken en knalt er in zijn Osella vol achterop. Pironi springt uit zijn cockpit om de jonge Italiaan te helpen. Enkele seconden later slaat het noodlot keihard toe. In een fractie van een seconde staat de Osella ineens in lichterlaaie. Toe rennende Marshalls met brandblussers doen hun best, net als Pironi. Maar het mag allemaal niet baten. Paletti verbrand levend in zijn wrak, voor de ogen van zijn toegesnelde moeder. Het drama grijpt Pironi aan.
De volgende race slaat de verbeten en getekende Pironi hard toe. Hij wint in de Zandvoortse duinen. Een tweede plek in Engeland en een derde in Frankrijk verstevigen zijn kansen op de wereldtitel. Hij reist af naar Hockenheim met negen punten voorsprong op John Watson. Maar daar, in de Duitse bossen, gaat Pironi zelf over de grens tijdens de verregende vrije training. Hij crasht hard en loopt dusdanige verwondingen op aan zijn benen dat er zelfs eventjes voor amputatie wordt gevreesd. Zover komt het gelukkig niet, maar talloze operaties en een jarenlange revalidatie periode volgen. Keke Rosberg haalt ondertussen de titel binnen. De droom om de eerste Franse kampioen te worden vervliegt definitief in 1985, als Alain Prost het wereldgoud mag omhangen. Maar Pironi geeft niet op. Hij blijft knokken voor een comeback. In 1986 is hij dichtbij: hij mag testen in een Ligier. Maar een paar maanden later slaat het noodlot dit keer voor hem toe. Tijdens een speedbootrace slaat de door Pironi bestuurde boot over de kop. De drie inzittenden zijn kansloos. Daarmee eindigt het door dramatiek overspoelde leven van Didier Pironi.
Didier Pironi had het achteraf gezien misschien wel heel anders willen doen op Imola. Hij was een gewoon mens, zoals iedereen. Waarschijnlijk achtervolgde wroeging en spijt hem wel tot aan zijn eigen, veel te vroege, dood. We zullen het nooit weten. Maar hoewel hij zeker forse invloed heeft gehad op het drama van Zolder, was hij niet verantwoordelijk voor de dood van Gilles. Hij was er niet eens schuldig aan. De geschiedenis van de Formule 1 zit vol met rivaliteit en onsportieve acties waar men zijn vraagtekens bij kan zetten. Maar slechts zelden namen frustraties en irritaties zulke grote vormen aan dat zelfs extreme stuurmanskunsten en wagenbeheersing er niet meer tegenop konden. Gilles koos er zelf voor om de grens op te zoeken en er overheen te gaan. Dat was zijn keuze. Dat was zijn noodlot. Didier Pironi was zoveel meer dan alleen maar een wrange herinnering aan het drama van Zolder. Didier Pironi was een getalenteerde en overambitieuze autocoureur die in zijn gedrevenheid te ver is gegaan. Zoals velen voor en na hem ook hebben gedaan.